Η ψυχανάλυση, ως ένα θεωρητικό σύστημα που επιχειρεί να κατανοήσει βασικές όψεις της ψυχικής λειτουργίας των ανθρώπινων υποκειμένων, αλλά και ταυτόχρονα ως κλινική πρακτική που επιχειρεί να παρέμβει σε αυτές, προκαλεί τη φιλοσοφία από πολλές απόψεις. Την προκαλεί θέτοντας ερωτήματα γνωσιοθεωρητικά που έχουν να κάνουν με τη δικαιολόγηση, την πηγή, τη μέθοδο και εν γένει τη φύση της γνώσης που παράγεται στο πλαίσιο της ψυχαναλυτικής έρευνας. Την εγκαλεί θέτοντας μεταφυσικά ερωτήματα αναφορικά με το καθεστώς θεωρητικών όρων όπως το ασυνείδητο. Επίσης, την προκαλεί θέτοντας μεταηθικά ερωτήματα σχετικά με τη δυνατότητα της ανθρώπινης ελευθερίας και ανθρωπολογικά ερωτήματα που σχετίζονται με την φύση του ανθρώπου. Όλα τα παραπάνω ερωτήματα, ουσιωδώς αλληλοσυνδεόμενα, καθιστούν την ψυχανάλυση, εν συνόλω, κάποιες φορές ένα πεδίο φιλοσοφικής διαμάχης ή, συχνότερα, ένα πεδίο φιλοσοφικής οικειοποίησης από ετερόκλητες παραδόσεις που σπανίως συνομιλούν μεταξύ τους.

Ο ίδιος ο Φρόιντ ως θεμελιωτής της ψυχαναλυτικής πρακτικής και θεωρίας, τη συνέλαβε αρχικώς ως μια ερμηνευτική διαδικασία, αλλά της προσέδωσε τη φιλοσοφική σφραγίδα της επιστημονικής του διαπαιδαγώγησης που δεν είναι άλλη από τον θετικισμό του 19^ου αιώνα, στη ιδιαίτερη εκδοχή της Ιατρικής Σχολής της Βιέννης. Κύρια χαρακτηριστικά του φροϋδικού θετικισμού αποτελέσαν η εργαλειοκρατία, ο βιολογικός αναγωγισμός και ο ενεργητισμός υπό την επιρροή του Χέλμχολτζ. Πολύ γρήγορα, ωστόσο, αυτό δεν ήταν το μοναδικό φιλοσοφικό πλαίσιο εντός του οποίου κατανοήθηκε η ψυχανάλυση. Στον γαλλόφωνο κόσμο, υπό την επίδραση του έργου του Λακάν, το οποίο στην ώριμη φάση του δέχθηκε την άμεση επιρροή του Σωσσύρ και του Λέβι-Στρώς, αλλά και της Γαλλικής σχολής επιστημολογίας, η ψυχανάλυση γνώρισε μια «γλωσσική στροφή» απομακρυνόμενη από τα νομολογικά πρότυπα κατανόησης που επέτασσε η εμπειριστική οπτική. Την ίδια απομάκρυνση, αν και με πολύ διαφορετικό τρόπο, επεφύλαξε και η μεθερμηνεία της ψυχανάλυσης από την Κριτική Θεωρία, η οποία τόνισε την ερμηνευτική διάσταση της ψυχανάλυσης και τη συνέδεσε με κοινωνικοαπελυθερωτικά αιτήματα.

Σκοπός του παρόντος συνεδρίου είναι να φέρει σε επαφή τις διαφορετικές φιλοσοφικές ερμηνείες της ψυχανάλυσης, θέτοντας στο επίκεντρο τις έννοιες της εξήγησης και του υποκειμένου. Εν ολίγοις, μπορούμε να μιλάμε για υποκείμενα σε ένα ψυχαναλυτικό πλαίσιο και αν ναι, σε τι μοιάζει και σε τι διαφέρει αυτή η έννοια από το έλλογο υποκείμενο της φιλοσοφίας; Τι είδους εξηγήσεις προσφέρει η ψυχαναλυτική θεωρία  και η κλινική της πρακτική; Ενδεικτικά, μερικά από ερωτήματα με τα οποία μπορούν να καταπιαστούν οι εισηγήσεις του συνεδρίου, είναι τα ακόλουθα:

• Τι είδους γνώση παρέχει η ψυχανάλυση;
• Μπορεί η ψυχανάλυση να εκληφθεί ως επιστήμη και αν ναι, τι είδους;
• Ποια είναι η διαφορά της ψυχαναλυτικής ερμηνείας και της επιστημονικής εξήγησης;
• Υπάρχουν υποκείμενα για την ψυχανάλυση;
• Σε τι διαφέρουν τα υποκείμενα για την ψυχανάλυση από τα έλλογα υποκείμενα της φιλοσοφίας;
• Πώς σχετίζεται η έννοια του υποκειμένου με την έννοια της εξήγησης;

Οι ενδιαφερόμενες/οι καλούνται να υποβάλουν μια περίληψη 500 λέξεων (συμπεριλαμβανομένων των υποσημειώσεων, αλλά εξαιρουμένης της βιβλιογραφίας) με καταληκτική ημερομηνία την 15/01/2025. Οι περιλήψεις θα πρέπει να σκιαγραφούν τους σκοπούς καθώς και τους θεωρητικούς και μεθοδολογικούς άξονες της εργασίας.

Οργανωτική επιτροπή 

Γιώργος Σαγκριώτης 

Θοδωρής Δημητράκος

Μαρία Μούρτου Παραδεισοπούλου